چرا ذهن ما در محاسبات مالی اشتباه می کند
چرا ذهن ما در محاسبات مالی اشتباه می‌کند؟
ذهن انسان ابزار فوق‌العاده‌ای برای بقا، تصمیم‌گیری سریع و پردازش اطلاعات است. اما وقتی پای «محاسبات مالی» وسط می‌آید، اغلب دچار خطاهای فاحشی می‌شود. چرا؟ چون ذهن ما برای محاسبه سود و زیان، بهره، بدهی و سرمایه طراحی نشده؛ بلکه برای شکار، تعامل اجتماعی، و بقای فوری تکامل یافته است. در ادامه برخی از مهم‌ترین دلایل این اشتباهات را بررسی می‌کنیم:
---
۱. ذهن بدهی را با دارایی اشتباه می‌گیرد
مثال: فردی ۲۰۰ میلیون تومان در بانک می‌گذارد و بانک معادل آن، ۲۰۰ میلیون وام می‌دهد. ذهن به‌اشتباه تصور می‌کند حالا ۴۰۰ میلیون + ۲۰۰ میلیون سرمایه اولیه = ۶۰۰ میلیون در اختیار دارد. در حالی که فقط ۴۰۰ میلیون نقد دارد و ۲۰۰ میلیون آن بدهی است.
❗ این خطا از آنجا ناشی می‌شود که ذهن، «دریافت وام» را مثل «دریافت درآمد» در نظر می‌گیرد؛ بدون اینکه بدهی و مسئولیت بازپرداخت را در نظر بگیرد.
---
۲. ساده‌سازی بیش‌ازحد و میان‌بر ذهنی
ذهن ما عاشق ساده‌سازی است. وقتی می‌شنود "دو برابر پولت وام می‌گیری" سریعاً محاسبه می‌کند: اگر ۲۰۰ بذارم، ۴۰۰ می‌گیرم → یعنی سرمایه‌ام شد ۶۰۰! اما این یک درک سطحی و سریع است که بدون در نظر گرفتن واقعیت مالی شکل می‌گیرد.
---
۳. توهم موفقیت و حس برنده بودن
ذهن انسان دوست دارد احساس «برد» داشته باشد. وقتی می‌شنود در ازای سپرده‌گذاری، مبلغی معادل آن را وام می‌گیرد، احساس موفقیت می‌کند. این حس باعث می‌شود ریسک‌ها، هزینه‌ها و جزئیات قرارداد را نادیده بگیرد.
---
۴. لنگر ذهنی بر سرمایه اولیه
ذهن به سرمایه اولیه وابسته می‌شود. وقتی شما ۲۰۰ میلیون سرمایه‌گذاری می‌کنید و بانک هم ۲۰۰ میلیون وام می‌دهد، ذهن حس می‌کند این ۲۰۰ دوم هم بخشی از «موفقیت ناشی از سرمایه‌گذاری اولیه» است. در نتیجه دو بار آن را حساب می‌کند.
---
۵. درک ضعیف از مفهوم زمان و نرخ بهره
مفاهیمی مانند "ارزش زمانی پول"، "بهره مرکب" یا "نرخ سود واقعی" برای بیشتر افراد کاملاً انتزاعی هستند. ذهن، آینده را کم‌اهمیت‌تر می‌بیند. به همین دلیل اگر بانک بگوید ۶ ماه پولت را نگه می‌داریم و بعد وام می‌دهیم، ذهن خیلی به فرصت از‌دست‌رفته فکر نمی‌کند.
---
